Drie tips om het creatieve vuurtje in kinderen aan te wakkeren
Creativiteit is veel meer dan goed kunnen tekenen of kleien; het is vooral ook het vermogen om buiten de gebaande paden te kunnen denken en handelen. Dat vermogen is deels aangeboren, maar gelukkig kun je ook een hoop doen om je creativiteit verder te ontwikkelen. En daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen! Hoe help jij je leerlingen om creatief te leren denken? Wij zetten drie tips op een rijtje.
Kiezen uit een hoop ideeën
Wat is creativiteit? Creatieve denkers combineren twee manieren van denken: ze komen met veel verschillende ideeën (divergent denken) én ze kiezen uit die ideeën de beste oplossing voor een concreet probleem (convergent denken). Vooral voor het divergente denken is op school vaak weinig ruimte. Want wanneer worden kinderen nou aangemoedigd zo veel mogelijk antwoorden te bedenken, in plaats van zo snel mogelijk met de ‘goede’ oplossing te komen? Het is dus hoog tijd voor meer creativiteit in de klas!
Van knutselen naar creatief denken
De les tekenen en handvaardigheid is bij uitstek geschikt om kinderen te leren om creatief te denken en te handelen. Juist in het expressieonderwijs is er veel ruimte voor eigen originele ideeën. Maar hoe zorg je dat kinderen makkelijk op veel ideeën komen? Daar zijn twee dingen voor nodig: creatieve ruimte, en kennis en vaardigheden. Op goede ideeën kun je namelijk alleen komen als je ook minder goede ideeën durft te opperen. En een goed idee hebben is makkelijker als je veel tools tot je beschikking hebt: niet voor iedere opdracht is immers dezelfde techniek het handigst! Hoe zorg je ervoor dat je lessen tekenen en handvaardigheid op een effectieve manier de creativiteit van je leerlingen laten groeien? We delen drie handige tips met je!
Tip 1. Daag uit om te experimenteren…
Je hebt het vast weleens gezien: vijfentwintig identieke kunstwerkjes aan het raam van een klaslokaal. Alle kinderen hebben blijkbaar braaf het voorbeeld van de leerkracht nagemaakt. Maar dat na-apen is dodelijk voor de creativiteit. Creativiteit is tenslotte het vermogen om buiten de gebaande paden te treden. En hoe kun je nou buiten de gebaande paden treden als precies wordt voorgekauwd wat je moet maken?
Wil jij je leerlingen wél echt uitdagen om hun eigen gang te gaan? Laat ze dan experimenteren. Geef ze de ruimte om hun eigen draai te geven aan hun kunstwerk. Daarvoor is het belangrijk dat kinderen weten dat ze ‘fouten’ mogen maken. Alleen door uit te proberen en te experimenteren, ontdekken ze tenslotte wat ze wel en (nog) niet kunnen. En door achteraf te evalueren, denken je leerlingen na over wat ze de volgende keer anders zouden doen. Zo komen ze weer een stap verder!
Experimenteren met Uit de Kunst
De methode Uit de Kunst voor tekenen en handvaardigheid is zo ontwikkeld dat kinderen worden uitgedaagd om volop te experimenteren. Aan het begin van elke les wordt het onderwerp geïntroduceerd aan de hand van een aantal inspirerende foto’s of filmpjes. Die inspiratiebeelden brengen de kinderen op ideeën, maar zijn zo gevarieerd dat er veel ruimte overblijft voor hun eigen creativiteit. Er wordt niet naar een vaststaand eindresultaat toegewerkt. Met andere woorden: de les draait om het proces, en niet om het eindproduct. Bovendien eindigt elke les met reflectie. Daarbij leren kinderen van de dingen die bij anderen of bij henzelf goed of minder goed zijn gegaan.
Tip 2. … maar geef wel duidelijke kaders
Fijn, je geeft je groep de ruimte om lekker te experimenteren. Maar vergis je niet: dat betekent niet dat ze helemaal geen houvast of kaders meer nodig hebben. Vrijheid leidt namelijk niet automatisch tot meer creatieve ideeën. Integendeel: het blijkt dat juist het aanbieden van een duidelijk kader de creativiteit kan vergroten. Met een kader voorkom je namelijk het overweldigende gevoel dat je kunt krijgen als je té veel keus hebt. Zoals bij de aanblik van een leeg vel papier!
De heldere kaders van Uit de Kunst
Alle lessen van de methode Uit de Kunst hebben dezelfde opbouw: kijken, denken, maken en reflecteren. Die vaste structuur biedt kinderen houvast. Daarnaast is er bij elke les uitgebreid nagedacht over de juiste balans tussen duidelijke kaders en voldoende ruimte voor de eigen creativiteit. De kinderen maken niet simpelweg een voorbeeld na: hun creativiteit wordt gestimuleerd door de pakkende lesopening en inspirerende beelden.
Bij Uit de Kunst is er wél een helder leerdoel gekoppeld aan elke les. Zo weten kinderen precies wat er van ze verwacht wordt, en ben je er als leerkracht van verzekerd dat je aan alle leerdoelen voldoet. De methode sluit namelijk naadloos aan bij de kerndoelen voor de beeldende vakken. In het handige doelenoverzicht in de methodesoftware zie je precies aan welke doelen je groep al heeft gewerkt.
Tip 3. Bekijk kunst en praat erover
Kunst kan aan het denken zetten, verrassen, aan het lachen maken en vragen oproepen. Door naar kunst te kijken en erover na te denken, verruimen kinderen hun blik. Ze leren een mening vormen of juist hun oordeel even uit te stellen – nuttige vaardigheden op school én in het dagelijks leven. Bovendien: kunst kijken doet kunst maken. Kunstenaars kijken vaak met een bijzondere blik naar de wereld. Door veel naar kunst te kijken, krijg je als het ware een inkijkje in hun brein. Zo leer je om ook zélf op een andere manier naar de wereld te kijken. En dat kan zomaar leiden tot inspiratie!
Kunst bekijken met Uit de Kunst
Elke les van Uit de Kunst bevat praatvragen. De vragen die aan het begin van de les worden gesteld zijn bedoeld om inspiratie te geven voor het werkstuk; de vragen achteraf om het werk te evalueren. Met gerichte vragen kijken de kinderen aan het einde van de les naar hun eigen werk en naar de werkstukken van anderen. Zo leren ze om te praten over kunstwerken. Om ze daarbij te helpen, komen tijdens de les ook steeds de juiste termen aan bod. Want hoe werkt perspectief, hoe kun je diepte weergeven, welke druktechnieken zijn er en wat is een optische illusie? Aan de hand van de praatvragen leren de kinderen om zich nog beter uit te drukken en wordt de leeropbrengst van de les nog groter.
Lees ook het artikel Haal meer uit de expressieles met goede vragen
