Evalueer eens wat vaker
Op veel scholen is het gebruikelijk om na het afsluiten van een lesblok te toetsen. Achteraf toetsen is tenslotte handig om erachter te komen of kinderen de leerstof goed hebben begrepen. Maar wist je dat je door vaker te evalueren – en je dus niet te beperken tot één toetsmoment achteraf – veel meer uit je leerlingen kunt halen?
Geen toetsgericht maar doelgericht onderwijs
Een toets is een momentopname: hoe staat je leerling er op één bepaald moment voor? Zo’n momentopname is eigenlijk helemaal niet zo interessant. Je doel is tenslotte niet dat je leerling zo hoog mogelijk scoort op een toets, maar dat hij daadwerkelijk begrijpt wat je hem hebt geleerd. Om daar inzicht in te krijgen, is een tussentijdse evaluatie veel effectiever dan (alleen) een eindtoets. Door regelmatig te evalueren, krijg je namelijk veel inzicht in het leerproces van je leerlingen.
Tijdig bijsturen
Als je tussentijds evalueert, merk je het snel als je leerlingen bepaalde stof nog niet goed hebben begrepen. Ook zie je direct wát ze nog niet helemaal snappen, en waarbij ze dus nog wat meer hulp kunnen gebruiken. Zo weet je precies hoe je ze verder kunt helpen. En doordat het leerproces op dat moment nog in volle gang is, heb je de kans om tijdig bij te sturen. Je krijgt dus de juiste informatie over je leerlingen op het juiste moment.
Formatief evalueren
Deze manier van werken wordt formatief evalueren genoemd. Bij formatief evalueren probeer je op meerdere momenten vast te stellen waar je leerling zich bevindt ten opzichte van het leerdoel, en wat er nog nodig is om het leerdoel te behalen. Hiervoor kun je een toets gebruiken, maar je kunt het leerproces van je leerlingen ook op andere manieren in kaart brengen: door vragen te stellen over de instructie die je net hebt gegeven of door je leerlingen een mind map van de stof te laten maken, bijvoorbeeld.
Drie hoofdvragen
Als je aan de slag gaat met formatief evalueren, gebruik je toetsen en andere vormen van evaluatie altijd om het leren bij te sturen. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar het vraagt wel een heel andere manier van werken. Zowel jij als je leerlingen moeten tenslotte steeds precies weten:
- Wat is het leerdoel?
- Waar staat de leerling op dit moment?
- Wat heeft de leerling nodig om vanaf hier bij het leerdoel uit te komen?
Om antwoord te krijgen op deze vragen, blijf je met je leerlingen continu in gesprek over hun voortgang en de uitdagingen waar ze tegenaan lopen. Een belangrijk voordeel van deze manier van werken is dat leerlingen veel meer betrokken raken bij hun eigen leerproces. Ze ontdekken waar ze staan en waar ze naartoe willen. Dat leidt tot meer motivatie én betere leerprestaties.
Lees ook het artikel In drie stappen naar effectieve feedback in het expressieonderwijs.
Aan de slag met formatief evalueren
Hoe begin je nu precies met formatief evalueren? Online is er veel informatie te vinden over deze manier van werken. Kijk bijvoorbeeld eens op deze themapagina van SLO. Hier lees je hoe je stap voor stap aan de slag kunt gaan met formatieve evaluatie.
Blits: feedback dankzij herhalingslessen
Gelukkig zijn er ook methodes die al zijn ingesteld op deze nieuwe manier van werken. Zo hebben we bij Blits – onze methode voor studievaardigheden – bij elke les een digitale herhalingsles ontwikkeld. In die les kunnen kinderen zelfstandig hun kennis van de vorige les ophalen. Zo kunnen ze zelf controleren hoeveel ze ervan hebben begrepen. Als leerkracht heb je heel eenvoudig digitaal inzicht in de resultaten van deze herhalingslessen. Zo zie je voor iedere leerling precies op welke vlakken hij of zij nog extra ondersteuning kan gebruiken. En daar kun je direct weer samen mee aan de slag!
De digitale herhalingslessen van Blits kunnen op verschillende manieren worden ingezet. Zo kun je ervoor kiezen om alle leerlingen de herhalingsles te laten maken, of de les juist alleen in te zetten voor leerlingen die meer moeite hebben met studievaardigheden. Op die manier wordt de herhalingsles ook meteen een vorm van differentiatie, waarbij je iedere leerling begeleiding op maat kunt geven.
