Sterke basisvaardigheden? Niet zonder studievaardigheden!
Lezen, schrijven en rekenen – de politiek zet er de laatste jaren flink op in. En ja, die basisvaardigheden zijn inderdaad essentieel. Maar door de eenzijdige focus dreigen andere aspecten van goed onderwijs vergeten te worden. Kinderen lopen daardoor risico op een achterstand in kennisopbouw én in studievaardigheden. Tijd om bij te sturen.
Inhoud |
Risico 1: Kinderen bouwen onvoldoende kennis op
Voor de basisvaardigheden taal en rekenen weten scholen precies wat hun leerlingen moeten beheersen. Maar voor zaakvakken/wereldoriëntatie is alleen vastgelegd welke kennis scholen moeten aanbieden. Ze hoeven niet aan te tonen dat kinderen de inhoud begrijpen en kennen.
Wat als basiskennis ontbreekt?
In de praktijk gaat op veel scholen de meeste aandacht uit naar de basisvaardigheden, omdat ze daarop beoordeeld worden. En met de invoering van het Masterplan basisvaardigheden* is dat zeker niet veranderd. Soms wordt bepaalde kennis slechts één keer aangeboden, met lacunes in de basiskennis als gevolg. Kinderen in groep 8 die niet weten wat eb en vloed is, of wanneer de Tweede Wereldoorlog plaatsvond?1 Een zorgwekkende ontwikkeling.
Zonder kennis geen basisvaardigheden
Leren begint met het opdoen van kennis. Hoe meer je weet, hoe makkelijker het is om nieuwe informatie te onthouden. En hoe minder je weet, hoe lastiger het is om een tekst te begrijpen. Zelfs als je maar 5% van de woorden in een tekst niet kent, is die tekst al moeilijk te begrijpen.2 Zonder een stevige kennisbasis – en de bijbehorende woordenschat – is het dus heel lastig om lesboeken of toetsen te begrijpen en nieuwe kennis te verwerven.
Alles valt en staat met kennis. Zonder een stevige kennisbasis geen basisvaardigheden. Aan scholen de taak om kinderen die basis te bieden! |
Lees ook: Leesbegrip als basis voor leessucces |
*Masterplan basisvaardigheden Vanwege de zorgen over de basisvaardigheden van Nederlandse kinderen is in 2022 het Masterplan basisvaardigheden ingevoerd. Scholen zouden per leerling jaarlijks een vast bedrag krijgen om basisvaardigheden te verbeteren. Helaas moeten scholen het voorlopig doen met een jaarlijkse subsidiepot die niet groot genoeg is voor alle scholen.3
Er zijn al wel streefniveaus ingevoerd voor de basisvaardigheden. Kinderen moeten aan het eind van de basisschooltijd een bepaald niveau halen voor lezen, schrijven en rekenen. Scholen moeten aantonen dat hun leerlingen die niveaus beheersen, bijvoorbeeld met de doorstroomtoets. |
Risico 2: Kinderen leren niet om te leren
Een eenzijdige focus op taal en rekenen werkt nog wat anders in de hand: studievaardigheden raken ondergesneeuwd. Kinderen leren niet meer hoe ze moeten leren. Maar om een stevige kennisbasis op te bouwen – zodat ze teksten en opdrachten beter begrijpen - moeten ze júíst sterke studievaardigheden ontwikkelen.
Studievaardigheden zijn onmisbaar
Om welke studievaardigheden gaat het dan? Denk aan informatie opzoeken en samenvatten. Of aan het lezen en begrijpen van teksten, schema’s, grafieken en tabellen.4 Of aan huiswerk plannen, of de betrouwbaarheid van informatie beoordelen – zowel online als offline. Het is allemaal belangrijk, want zonder goed ontwikkelde studievaardigheden lopen kinderen sneller vast bij de basisvaardigheden.
Oefening baart kunst
Het is niet genoeg om kinderen alleen te vertellen wat effectieve studievaardigheden zijn. Ze moeten er ook uitgebreid mee oefenen. Door de vaardigheden vaak te herhalen, slijpen ze beter in en kunnen kinderen ze optimaal inzetten bij álle vakken.
De sleutel tot leerwinst
Als we studievaardigheden een centrale rol geven in het onderwijs, bereiden we kinderen beter voor op de toekomst. Sterke studievaardigheden stellen kinderen in staat om zelfverzekerd nieuwe kennis en vaardigheden te verwerven en toe te passen, zelfstandig te werken en hun leerproces goed te organiseren. Kortom, studievaardigheden zijn de sleutel tot kennisopbouw en leerwinst. De basisvaardigheden varen er wel bij!
Kinderen hebben goede studievaardigheden nodig om leerwinst te boeken. Ze zijn een onmisbare aanvulling op de basisvakken in groep 5 t/m 8. |
Lees ook: Leer leerlingen om te leren |
Blits: structurele aandacht voor studievaardigheden
De methode Blits helpt kinderen om structureel te werken aan hun studievaardigheden. Als je daar vroeg mee start, profiteren kinderen daarvan bij alle vakken – ook bij taal en rekenen. Die stevige basis werpt zijn vruchten af op de doorstroomtoets. Niet voor niets werkt al één op de drie scholen met Blits.
Ontdek de kracht van sterke studievaardigheden
Wil jij weten wat de methode Blits voor studievaardigheden en digitale geletterdheid kan betekenen voor jouw leerlingen? Probeer Blits nu drie maanden kosteloos uit of vraag een gratis voorlichting aan!
Zichtzending Blits aanvragen Voorlichting Blits aanvragen
Bronnen
1 Gebrek aan kennis is blinde vlek in het onderwijs op didactiefonline.nl, geraadpleegd op 30 mei 2024.
2 Wat is er nodig om een tekst te begrijpen? op lezeninhetpo.nl, geraadpleegd op 13 juni 2024.
3 Structurele bekostiging basisvaardigheden wéér uitgesteld op poraad.nl, geraadpleegd op 20 augustus 2024.
4 Dragen losse studievaardigheidslessen bij aan de leerprestaties van leerlingen in het primair onderwijs? op kennisrotonde.nl, geraadpleegd op 13 juni 2024.
