Leesuitval in groep 3: slechte lezers of… slecht leesonderwijs?
Al jarenlang worden in groep 3 dezelfde methodes gebruikt voor (technisch) lezen. Helaas doen die methodes niet wat ze moeten doen, want een op de drie kinderen leert niet goed lezen in groep 3. Het aanvankelijk leesonderwijs is onvoldoende effectief. Tijd om het tij te keren!
Inhoud |
Zorgelijke trend: meer uitval in groep 3
In groep 3 leggen we de basis voor een sterke leesvaardigheid. Dat is in ieder geval wat we zouden moeten doen. Maar helaas blijft een flink deel van de kinderen al meteen achter bij de rest van de klas. Waar het percentage uitvallers in de vroege jaren negentig nog 8% was, was dit in 2015 al gestegen tot 30%.1 En helaas lijkt die trend nog niet te keren. Wat gaat er mis?
Leesstoornis of leesprobleem?
Het hoge aantal dyslexieverklaringen in Nederland is opvallend: op sommige scholen heeft maar liefst 20% van de kinderen zo’n verklaring, terwijl onderzoek aangeeft dat dyslexie in werkelijkheid veel minder vaak voorkomt in Nederland, namelijk maximaal 5%.2,3 Experts suggereren daarom dat veel van deze kinderen weliswaar een leesprobleem hebben, maar geen leesstoornis. Ze lopen tegen dezelfde problemen aan als ‘echte’ dyslectici, alleen is er bij hen geen sprake van een stoornis in de hersenen, zoals bij dyslexie.4 Er is dus iets anders aan de hand.
Grote verschillen zijn een kwestie van kwaliteit
Je zou verwachten dat het percentage kinderen met dyslexie op iedere school rond het gemiddelde schommelt. Maar verrassend genoeg is dat niet het geval: naast de scholen waar een op de vijf kinderen een dyslexieverklaring heeft, extreem veel dus, zijn er ook scholen waar geen enkel kind deze diagnose krijgt. Die opvallende verschillen leggen een groot probleem bloot: de kwaliteit van het onderwijs varieert sterk, en dat zie je direct terug in de leesprestaties van kinderen.5
Tekortkomingen in het leesonderwijs
De Inspectie van het Onderwijs bevestigt dat het (technisch) leesonderwijs op veel scholen tekortschiet. Bijna 40% van de scholen biedt geen kwalitatief sterke leesinstructie, en minder dan de helft biedt alle zorgniveaus van het dyslexieprotocol. Bovendien hebben leerkrachten op ruim 40% van de scholen geen helder beeld van de leesvaardigheden van hun zwakke lezers.2 Het gevolg is dat die kinderen, die juist veel behoefte hebben aan extra steun, onvoldoende begeleid worden. Daardoor blijven ze achter bij hun klasgenoten en stagneert hun leesontwikkeling.
De kracht van goed leesonderwijs
Kunnen we met beter leesonderwijs het tij keren? Zeker! Onderzoek toont aan dat je met gerichte leesinterventies een enorm verschil kunt maken in de leesvaardigheid van kinderen. Bij een project onder leiding van leesexpert Kees Vernooy werden scholen begeleid bij het inzetten van een effectieve aanpak in groep 3: leerkrachten kregen onder meer handvatten aangereikt om te werken met directe instructie en leerden hoe ze leesproblemen sneller kunnen herkennen en aanpakken. Dat werkte: bij dit project daalde het percentage zwakkere lezers in groep 3 van 22% naar minder dan 5%.
Bij onderzoek naar de methodiek van orthopedagoge José Schraven – waarbij de nadruk ligt op begeleide inoefening en de leerkracht dus als model fungeert voor zijn of haar leerlingen – behaalden op de onderzochte scholen bijna alle kinderen in groep 3 het gewenste leesniveau AVI E3 (destijds AVI 2) , terwijl dat in de rest van Nederland slechts een op de drie kinderen lukte.5
Topresultaten beginnen bij de leerkracht
Hoe werden deze indrukwekkende resultaten bereikt? Simpel gezegd: het succes van iedere interventie hing af van de kwaliteit van de instructie. Hoogwaardige instructie – waarbij de leerkracht veel voordoet en gebruikmaakt van begeleide inoefening – is steeds weer de sleutel tot succes. Goed (technisch) onderwijs is dan ook sterk afhankelijk van de deskundigheid en de inzet van de leerkracht.
Doorbraak in Enschede: onderwijskwaliteit bepaalt leessuccesEen krachtig voorbeeld van de impact van goed leesonderwijs is het Leesverbeterplan Enschede. Kees Vernooy werkte daarvoor samen met scholen waarop veel leerlingen met een lage sociaal-economische status zaten – een factor die eerder werd gezien als oorzaak van hun zwakkere leesvaardigheden. Dankzij een vernieuwd leescurriculum en consistente, hoogwaardige instructie, leerde uiteindelijk 96% van de kinderen in groep 7 goed lezen. Een stuk meer dan het landelijk gemiddelde van 75%! Dit bewijst dat leesresultaten meer afhangen van de kwaliteit van het onderwijs dan van de achtergrond van de leerlingen.6,7 |
Een goede leesstart met Atlantis Start
De tijd is rijp voor vernieuwing in het aanvankelijk leesonderwijs. Met Atlantis Start voor groep 3 introduceren we een vernieuwende, geïntegreerde methode die elk kind een vliegende start geeft. Onder begeleiding van een deskundige leerkracht kan Atlantis Start het leesonderwijs op jouw school transformeren.
Lees ook: Boom, roos… tijd voor iets nieuws? |
Geef je leerlingen niet alleen de kans om goed te leren lezen, maar ook om liefde voor verhalen te ontwikkelen. Kies voor Atlantis Start en bouw mee aan een sterke (lees)toekomst voor jouw leerlingen!
Ontdek Atlantis Start
Bronnen
1 We bevinden ons al jaren in een leescrisis. Effectief leesonderwijs biedt de oplossing. op komenskypost.nl, geraadpleegd op 1 mei 2024.
2 Dyslexieverklaringen. Verschillen tussen scholen nader bekeken. via onderwijsinspectie.nl, geraadpleegd op 1 mei 2024.
3 Wat is dyslexie en hoeveel mensen hebben het? op nos.nl, geraadpleegd op 1 mei 2024.
4 Wegwijs in Dyslexie? op komenskypost.nl, geraadpleegd op 15 mei 2024.
5 Dyslexie: leesstoornis of onderwijsprobleem? op lbbo.nl, geraadpleegd op 1 mei 2024.
6 De leereffecten van het Enschedese lees- en rekenverbeterplan op expertis.nl, geraadpleegd op 1 mei 2024.
7 Goede resultaten zoals in Enschede zijn uitzondering op trouw.nl, geraadpleegd op 1 mei 2024.
